Współtowarzysze

Śmierć dziecka jest jednym z najtrudniejszych doświadczeń dla rodziców niezależnie od tego, w którym momencie nastąpiło poronienie, czy martwe urodzenie. Nie ma żadnych magicznych słów, które przyniosłyby im w tej konkretnej chwili pocieszenie.

Czego zatem nie należy mówić rodzicom, którzy stracili swoje nienarodzone dziecko?

• "Był to dopiero początek ciąży, zlepek komórek." Dla rodziców od początku było to dziecko, które pokochali całym sercem!
• "Jesteście młodzi, będziecie mieć jeszcze dzieci." W tej chwili rodzice nie myślą o ponownym rodzicielstwie. Opłakują swoją córeczkę/ swojego synka, którego przed chwilą stracili. Pożegnaj je z nimi. Nie bagatelizuj ich cierpienia.
• "Postaraj się zapomnieć, nie myśl już o tym." Skrywanie i zaprzeczanie emocjom, nie pomoże w przejściu żałoby, nie udawaj, że wszystko jest w porządku.
• "Dobrze, że na wczesnym etapie, kto wie, czy nie byłoby chore." Rodzic, który opłakuje swoje dziecko nie zastanawia się nad możliwością ewentualnych chorób. Pragnie, aby było z nimi bez względu na stan zdrowia.

Co możesz zrobić? Bądź blisko, wysłuchaj, gdy rodzice tego potrzebują. Okaż swoje współczucie oraz pomóż uwierzyć w to, że ból kiedyś się zmniejszy, a uśmiech i radość powrócą.

Cenne wskazówki dla personelu medycznego:

1. Dostarcz pacjentce profesjonalnej informacji o tym co się stało lub co ją za chwilę czeka np. na czym polega zabieg, jak na środki farmakologiczne może zareagować organizm, czego można się spodziewać.
2. Warto powiedzieć kobiecie, że to nie jej wina.
3. Wyraź empatię i zrozumienie np. bardzo mi przykro.
4. Dalsze kroki medyczne np. przyjmowanie leków itp. warto zapisać pacjentce na kartce, może być w zbyt dużym szoku, aby wszystko zapamiętać.
5. Po zabiegu łyżeczkowania nie mów kobiecie, że się „udał” lub „przebiegł pomyślnie” poinformuj, że jej stan fizyczny/zdrowia jest dobry.
6. Będąc z pacjentką przy poronieniu w sali nie musisz nic mówić, jeżeli widzisz jej cierpienie i jesteś na to gotów to nie bój się złapać kobietę za rękę, potrzymać za ramie – to właśnie te drobne gesty najbardziej doceniają pacjentki.
7. Zrób wszystko, co możliwe, aby kobiety po stracie nie leżały w jednej sali z tymi, które spodziewają się dziecka, w ich sytuacji może to być duży dyskomfort psychiczny.

W duchu jedności z wydanym przez Krajowy Ośrodek Duszpasterstwa Rodzin „Kompendium pastoralnym o rodzinnym pogrzebie dziecka martwo urodzonego i towarzyszeniu w żałobie osieroconej rodzinie” warto podkreślić, jak ważną rolę na drodze godnego pożegnania dziecka przez rodziców pełni posługa kapłanów.

Jakie są wskazania pastoralne dla księży?

1. „Konferencja Episkopatu Polski zezwala na katolicki pogrzeb dzieci, które zmarły przed chrztem, jeżeli rodzice pragnęli je ochrzcić” (Obrzędy pogrzebu, nr 22e). Prośbę rodziców o celebrację liturgii pogrzebu należy przyjąć jako potwierdzenie pragnienia ochrzczenia dziecka a tym samym przyjąć opisany powyżej wymóg jako spełniony.
2. Ważne jest, aby kapłan wiedział, że zgodnie z polskim prawem rodzice mogą pochować dziecko niezależnie od długości trwania ciąży, kiedy doszło do poronienia oraz czy płeć dziecka jest znana.
3. Niedopuszczalne jest mylenie zamierzonej aborcji z niezawinionymi przez rodziców niepowodzeniami położniczymi. Poronienie prawnie uznawane jest za martwe urodzenie.
4. Zalecamy, aby kapłan zapytał rodziców, czy nadali swojemu dziecku imię. Ważne jest, aby podanym imieniem lub określeniem posługiwał się ksiądz w dalszej rozmowie z rodzicami. Posługiwanie się terminologią medyczną stosując określenia takie jak: „płód”, „embrion”, „zarodek” itp. przyspaża rodzicom dodatkowego cierpienia. Ważne jest, aby w rozmowie traktować rodzinę zmarłego przed narodzeniem dziecka tak, jak zazwyczaj rozmawia kapłan z rodzicami dziecka zmarłego po narodzeniu. Ważna jest postawa szacunku i empatii.
5. Moment śmierci wyczekiwanego przez rodziców dziecka przynosi z sobą wiele trudnych emocji. Może pojawić się bunt, pytanie „dlaczego”, a nawet wyrzuty względem Pana Boga. Rozmowa w kancelarii parafialnej i uzgodnienia dotyczące pogrzebu nienarodzonego dziecka, dają możliwość duchowej opieki nad rodziną. Dlatego ważny jest czas i możliwość pełnego wypowiedzenia się rodziców, bez pośpiechu z możliwością uzewnętrznienia się. Choć może pojawić się różna ekspresja uczuć, a sama rozmowa może wydawać się trudna, to jednak dla wielu rodziców ma charakter oczyszczający.
6. Dobrze jest pozwolić rodzicom powiedzieć tyle, ile potrzebują na temat okoliczności śmierci dziecka, nie należy dopytywać się o szczegóły. Ważne jest, aby rodzice mogli podzielić się swoją historią w taki sposób, na jaki w danym momencie są gotowi.
7. Dobrze jest, jeśli kapłan spyta rodziców, czy może im w czymś pomóc.
8. Należy omówić z rodzicem przebieg liturgii pogrzebowej. Ważne jest, aby udzielić rodzicom odpowiedzi na pojawiające się pytania, czy wątpliwości. Liturgia pogrzebu stanowi nie tylko pochowanie zwłok zmarłego, ale przede wszystkim jest zawierzeniem dziecka Bożemu Miłosierdziu.
9. Należy wystrzegać się sformułowań: „Bóg tak chciał”, „Będziecie mieli inne dzieci”, „Tam jest dziecku lepiej”, „Dziecko jest teraz szczęśliwe” itp. Stosowanie takich stwierdzeń przyczynia się do zwiększenia poczucia frustracji i gniewu oraz potęguje poczucie niezrozumienia. Najlepiej będzie w pełnej otwartości przyznać się rodzicom do tego, że nie na wszystkie pytania jesteśmy w stanie odpowiedzieć, niż stawać przed nimi w roli adwokata Pana Boga i Jego woli.
10. Zgodnie z nauką Soboru Watykańskiego II kapłanowi nie wolno odmówić pochówku dziecka, jeśli rodzice żyją w związku niesakramentalnym.